Πέρασαν λοιπόν οι γιορτές και σιγά σιγά επιστρέφουμε στην καθημερινότητά μας. Κατά κανόνα η ανεμελιά των διακοπών διέπει λίγο πολύ και τη διαιτητική μας συμπεριφορά και σε αυτό συμφωνούμε όλοι, ανεξαιρέτως. Τα μεγάλα φαγοπότια στα οποία επιδοθήκαμε, δίνουν τη θέση τους σε μια πιο περιοριστική τακτική αφού ακολουθεί και το Πάσχα. Έτσι, η εποχή αυτή χαρακτηρίζεται ως περίοδος «αποτοξίνωσης», μιας λέξης που ακούγεται από τα στόματα όλων όσων υπέκυψαν σε διατροφικές καταχρήσεις.
Τι είναι η «αποτοξίνωση» όμως;
Τοξίνες είναι εκείνες οι ουσίες που προσβάλλουν τον ανθρώπινο οργανισμό με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι επιζήμιες για την υγεία π.χ. μια βακτηριακή μόλυνση προέρχεται
από τη δράση των τοξινών των εν λόγω παθογόνων βακτηρίων. Σε διατροφικό επίπεδο, «τοξίνες» μπορεί να θεωρούνται τα συντηρητικά, οι χρωστικές και γλυκαντικές ουσίες, οι ορμόνες που περιέχονται σε κρέατα και πουλερικά αλλά και παραπροϊόντα του ίδιου του μεταβολισμού. Ακόμα, πολλές φορές ο όρος αυτός αποδίδεται και σε αλλεργιογόνα τρόφιμα όπως το κρέας και τα αυγά. Συνεπώς, η έννοια της διατροφικής αποτοξίνωσης αφορά την απομάκρυνση των παραπάνω στοιχείων από τον οργανισμό διαμέσου του αποκλεισμού τους.
Διατροφικό σχήμα
Ουσιαστικά, η μέθοδος της αποτοξίνωσης περιορίζει σημαντικά την ενεργειακή πρόσληψη και οδηγεί σε ταχεία απώλεια βάρους. Συγκεκριμένα, υιοθετούνται διαιτητικά σχήματα βασιζόμενα στη μονοφαγία, όπου μία ομάδα τροφίμων (π.χ. γαλακτοκομικά, φρούτα, λαχανικά) καταναλώνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα, άλλα τρόφιμα (π.χ. ρύζι, μακαρόνια) αποκλείονται, ενώ συστήνονται «μαγικές τροφές» που καίνε το λίπος (π.χ. γκρέιπ φρουτ). Η παρατεταμένη στέρηση πρωτεΐνης και ενέργειας οδηγούν στον καταβολισμό των μυών του σώματος και στην παραγωγή κετονών που προκαλούν ναυτία, αδυναμία και εκνευρισμό. Συνεπώς, έλλειψη ενέργειας, ζαλάδες και κακή διάθεση. Επίσης το βάρος που χάνεται κατά την αποτοξίνωση δεν είναι λίπος αλλά υγρά, γλυκογόνο (η αποθήκη υδατανθράκων του σώματός μας) και μυς. Γι’ αυτό και η διακοπή της σχεδόν πάντα συνοδεύεται με επαναπρόσληψη του χαμένου βάρους και μάλιστα σε βάρος της μυϊκής μάζας.
Προτού λοιπόν θέσουμε τον οργανισμό μας στις παραπάνω δίαιτες αποτοξίνωσης πρέπει να σκεφτούμε κατά πόσο είναι διατροφικά ισορροπημένες, τι κινδύνους εγκυμονούν.
Παρόλα αυτά, ορισμένα χαρακτηριστικά της αποτοξίνωσης όπως η πρόληψη φρούτων και λαχανικών, η επαρκής πρόσληψη υγρών και η αποφυγή του καπνίσματος, του αλκοόλ και τροφίμων πλούσιων σε λίπος και ζάχαρη αποτελούν στοιχεία αποδεκτά και επιθυμητά. Όμως οι δίαιτες αποτοξίνωσης δεν περιορίζονται εκεί αλλά προχωρούν σε αυστηρούς περιορισμούς. Για το λόγο αυτό δε βοηθούν το άτομο να αλλάξει συμπεριφορά και να υιοθετήσει μακροπρόθεσμα υγιεινές διατροφικές συνήθειες. Επίσης η χρήση καθαρτικών φαρμάκων ενέχει σοβαρούς κινδύνους και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να συστήνεται σε περιπτώσεις όπου το άτομο απλά θέλει να «αποτοξινωθεί» με δική του πρωτοβουλία.
Επιπλέον, δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ακολουθώντας υποθερμιδικές, μονοφαγικές δίαιτες θέτουμε την υγεία μας σε κίνδυνο με τα ακόλουθα μειονεκτήματα:
- Αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης αναιμίας λόγω έλλειψης σιδήρου από την απουσία κόκκινου κρέατος.
- Έλλειψη βιταμινών του συμπλέγματος Β εξαιτίας της μειωμένης κατανάλωσης αμυλούχων τροφών (ψωμί, ρύζι, μακαρόνια, δημητριακά).
- Θαμπό δέρμα & μαλλιά: μειώνεται η πρόσληψη ελαιόλαδου, άρα και βιταμίνης Ε που είναι χαρακτηριστική για την υγεία της επιδερμίδας και την ανάπλαση της τρίχας.
Η εγκυρότητα και η αξιοπιστία τους δεν τεκμηριώνονται από κανέναν επιστημονικά επίσημο φορέα. Ο όρος αποτοξίνωση θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο για ουσίες τοξικές όπου υπάρχει εθισμός. Οι αποτοξινωτικές δίαιτες βάσει επιστημονικών μελετών δεν εξυπηρετούν κανένα σκοπό παρά μόνο ίσως το ψυχολογικό, όπου το άτομο νιώθει πιο καλά όταν τρέφεται μόνο με φρούτα ή λαχανικά.
Συμπέρασμα
Βασική προϋπόθεση για τη σωστή απώλεια βάρους είναι η εφαρμογή μιας υποθερμιδικής πλην όμως ισορροπημένης διατροφής. Η σωστή διατροφή αποτελεί μια συγχορδία από πολλά τρόφιμα, τα οποία πρέπει να καταναλώνονται στις σωστές ποσότητες, όπως οι νότες της συγχορδίας παίζονται για συγκεκριμένο χρόνο. Για την επιτυχή απόκτηση αλλά και διατήρηση ενός υγιούς βάρους η ένταξη της άσκησης στην καθημερινότητά μας κρίνεται απαραίτητη.